Dört Ana Arketip

Arketipler, kolektif bilinçdışının içeriğini oluşturan evrensel ögelerdir.

Dört Ana Arketip

Kahraman, sihirbaz, joker vb. olmak üzere birçok arketip vardır ancak en önemlilerine bakacak olursa;

1- Persona (Maske)

Persona, topluma karşı taktığımız maskedir. Bireyin dış dünya ile ilişkilerinde uyum sağlaması ya da başa çıkabilmesini sağlayan sistemdir. Persona, çocukluk yıllarında ebeveynlerin beklentilerine uygun davranma ihtiyacından doğup gelişir. Persona aynı zamanda başkalarına nasıl görünmek istediğimizi de ifade eder. Kendimizi, Dünya’ya sunuş biçimimizdir. Örneğin, ailemize karşı farklı, arkadaşlarımıza karşı farklı davranırız. Yani maske değiştiririz. İşte bu personamızdır. Bulunduğumuz sosyal ortamda kabul edilmek veya dışlanmamak için bunu sık sık yaparız.

Persona geliştiremeyen kişiler kaba, huzursuz, vb. olarak dikkat çekerler. Ancak personanın aşırı gelişmesi de kişiyi kendine yabancılaştırır. Kişiliğin personayla özdeşleşmesi "enflasyon" olarak adlandırılır. Personayı fazla özümseme sonucunda kişilik bozulmaları ortaya çıkabilir.

2- Gölge

Gölge, en karanlık ve hayvansı yönümüzdür. Her türlü bastırılmış düşünce, duygu, kabul görmeyen cinsel istekler, arzular, içgüdüler vs. burada bulunur. Gölgenin bir kısmı kişisel bilinçdışında bir kısmı da kolektif bilinç dışındadır. Engellediğimiz her şeyi yapmak isteyen, toplumsal standartlara uymayan, utanç duyduğumuz ve kendimizle ilgili bilmek istemediğimiz her şey. Kısacası, topluma ve kendimize ters düşen her şeyi içerir. Aynı zamanda yaratıcılığın da kaynağıdır.
Günümüzde bunun örneklerini ulusal boyutta görebiliriz. Soykırım gibi vahşi tepkiler ‘’gölge’’ arketipimizde bulunan yok olma korkusunun yol açtığı ‘’düşmanlık/korku’’ nedeniyle ortaya çıkabilir.

3- Anima ve Animus

Anima, erkeklerdeki kadınsı yöndür. Animus ise kadınlardaki erkeksi taraftır. Örnek vermek gerekirse bilinçli olarak aşırı derecede erkeksi olan/davranan bir erkeğin aynı zamanda yüksek derecede kadınsı bir yanı vardır. Çünkü erkek, toplumun da etkisiyle kadınsal özelliklerini silmeye çalışır ("Erkekler ağlamaz.", "Kadın gibi davranma.’’ vs). Kadınsal özelliklerini silmeye çalışan "aşırı erkeksi görünümlü" bir erkeğin bilinçaltında bu kadınsal enerji birikir. Bu yüzden böyle erkeklerin, belirgin zayıf özellikleri vardır. Aynı örnek, kadın için de verilebilir. İnsanlar saf kadın ya da erkek değildir, biyolojik ya da psikolojik olarak karşıt cinsin özelliklerine sahiplerdir. Erkek psişesinin kadın tarafı anima arketipi; kadın psişesininki animusdur. Karşı cinsi anlamamzı kolaylaştırır; tek yönlü bir kişilik olmaması için karşı cinsin özelliklerini ifade etmek önemlidir. Edilmez ise diğer yönümüz ilkel kalır.

4-Kendilik (Self)

Kendilik/benlik, kişiliğin bilinç halinin ve bilinçaltının birleşimidir. Psişenin organize eden yönü, tüm arketipleri ve ifadelerini harmanlar. Psişik enerjinin uygun bir şekilde ifadesini düzenler; örneğin sınıfta sosyal (persona), arkadaş partisinde duygusal ya da çılgın (gölge) gibi. Kişiliğin merkezi ego değil, "ben"dir.